“İtaat veya Mukavemet: Otoriter Türk Modernleşmesine Bir Tepki Olarak Müslüman Zaman Algısı” başlıklı ingilizce makalesiyle İsmail Çağlar, ulema ve sufi grupların modernleşme tecrübesi karşısında sessiz kaldıklarını ve pasif bir tavır sergilediklerini salık veren genel kanaati tersyüz ederek, aksine bu grupların modern dışı bir muhalefet geliştirdiklerini iddia ediyor. Türkiye’de modernitenin dönüştürme kapasitesinin en çok müdahil olduğu alanlardan biri olarak din, tek parti dönemindeki modernleştirici reformlara karşı ulema ve sufi grupların failliği üzerinden yeniden tartışmaya açılıyor.
Görem Bora Zencirkıran “Batı’da Mülkiyet Kavramının Dönüşümü” başlıklı makalesinde mülkiyet kavramı üzerine yaptığı kazı çalışmasıyla siyaset, hukuk ve ahlak alanlarında kesişen mülkiyet kavramını, feodalizmden kapitalizme geçiş sürecinde, kavramın kullanıldığı felsefi metinler üzerinden inceliyor. Kavram tarihi çalışmalarının kullanıldığı bağlamlar üzerinden kavramın kendisine dair bir anlatı kurmasına imkan tanıyan metodolojisi sayesinde, mülkiyet kavramının eski anlayıştan tam manasıyla bir kopuş değil, süreklilik arz ettiğini iddia eden makale, aynı zamanda erdemden hak ve özgürlük paradigmasına geçişte mülkiyet kavramının dönüşümünün rolünü de sorguluyor.
“Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır’ın Gözüyle Osmanlı Son Dönemi Vakıf Meseleleri” yazısıyla Hamdi Çilingir, 19. yüzyıldan itibaren ciddi bir itibar ve güç kaybı gösteren vakıf müessesine yönelik getirilen eleştirileri dönemin önemli alimlerinden Elmalılı Hamdi Yazır’ın tahlilleri doğrultusunda inceliyor. Vakıfların zayıflamasını, ahlaki-iktisadi eleştiriler ve vakıfların devlet kontrolünde kademeli olarak tek bir çatı altında (Evkâf-ı Hümâyun Nezâreti) toplanması tenkitleri doğrultusunda değerlendiren çalışma, yaslandığı tecrübe itibariyle vakıflar için bugüne dair güncel çıkarımlar yapabilmemize de imkan tanıyor.
İngilizce hazırlanmış bir diğer makale de “Türk-Malay İlişkileri Bağlamında Rukiye Hanım Gerçekliği ve Kurgusu (1864-1904)” başlığıyla Mehmet Özay ve Ekrem Saltık tarafından kaleme alındı. Rukiye Hanım’ın kimliği etrafında oluşturulan algıyla Türkiye-Malezya ilişkilerine dair nasıl bir tarihsel gerçeklik kurgulandığına dikkat çeken makale, Anderson’un “icad edilmiş hafıza” kavramına yaslanan teorik çerçevesi ve birincil kaynaklar kadar Rukiye Hanım’ın hayattaki yakınlarıyla yapılan görüşmeler ve konu ile ilgili farklı dillerdeki belgelerin karşılaştırmalı okumasıyla Rukiye Hanım’a dair bir gizi aydınlatmakla kalmayıp, konuyla ilgili zengin ve detaylı bir araştırma da sunuyor.
“Değişim ile Takiyye Arası Nusayriler/ Arap Aleviler” makalesiyle Özcan Güngör siyasal ayrışmaların ve mezhepsel farklılaşmaların gölgesinde ötekileştirilen Nusayriliği konu ediniyor. Konjonktürel, siyasal, ideolojik veya teo-stratejik kimi sebeplerle farklı kimlik gruplarıyla anılan ve tanımlanan Nusayrileri; kendilerine has dini, etnik, sosyal ve kültürel varlıklarıyla değerlendirmeye çalışmasıyla, örnek teşkil edecek önemli bir tarihi, teolojik ve antropolojik metin olma özelliği taşıyor.
Derginin son makalesini Edip Asaf Bekaroğlu’nun “Post-Laik Türkiye?: AK Parti İktidarları ve Güncellenen Laiklik Sözleşmesi” başlıklı yazı oluşturuyor. Bekaroğlu, 2002’ye kadar süregelen pragmatik laiklik sözleşmesinin Ak Parti iktidarıyla güncellendiğini, dolayısıyla bu dönemde beklenilenin aksine, aslında din-devlet ilişkilerinde sürekliliğin görüldüğünü iddia ediyor. Laikliğin başörtüsü ve İmam Hatip Liselerini bağlayıcı değişiklikler özelinde esnetildiği, ancak Diyanet İşleri Başkanlığı, aleviler ve gayrimüslimlerle olan ilişkilerin önceki döneme benzer şekilde sürdürüldüğü ifade ediliyor. Makalede, AK Parti iktidarı ile otoriter dışlayıcı laiklikten, daha tarafsız ve pasif bir post-laik döneme geçildiği iddiasının ayrıntılarını bulacaksınız.
İnsan ve Toplum Dergisi alanında özgün makalelerin yanı sıra, akademik paylaşımı, kümülatif bilgi birikimini ve birbirine konuşan müşterek akademik ortamı mümkün kılmak üzere makale ve kitap değerlendirme yazılarına da yer vermektedir. Bu amaçla, derginin 9. sayısında sosyal ve beşeri bilimler ile dini ilimlere ait 12 kitap değerlendirme yazısı da yer alıyor.
