GELENEĞİN BİRİKİMİNDEN YENİ BİR DÜŞÜNCENİN İNŞASINA...

Klasik dönem kelâmının ayırt edici özelliklerinden biri, kelâmcıların “dakîku’l-kelâm” diye isimlendirdikleri bilim ve felsefenin ilgi alanına giren konularla yoğun bir şekilde meşgul olmalarıdır. Onların varlık, yokluk, cisim, atom, boşluk, hareket ve nedensellik gibi konulsrla meşguliyeti II./VIII. Yüzyılın sonlarına uzanmakta ve İslam medeniyeti tarihinde bir ilk olma özelliği taşımaktadır. Kelâmcılar İslâm medeniyetinde bilimsel ve felsefi konuları ilk defa tartışan düşünürler grubu olmakla birlikte, İslâm bilim ve felsefe tarihinde kendilerine hak ettikleri bir konumun verildiği söylenemez. Kelâm kitaplarında fiziğe dair konuların genelde itikâdî konularla birlikte ele alınması onların çalışmalarının daha çok ilahiyat sahasına ait görülmesine ve kelâm ilminin bilimle ilişkisinin sınırlı bir şekilde tasvir edilmesine neden olmaktadır. Halbuki onların çalışmalarına yakından bakıldığında, kelâmcıların kullandıkları kavram ve teorilerin gelişmişliği, ayrıca bu türden konuları sadece karşıt düşünce gruplarıyla değil, birbirleriyle de tartışmaları, klasik dönemde kelâm ilminin bilim ve felsefe ile ilişkisinin çok daha derin ve kapsamlı olduğunu göstermektedir. Bu derste klasik dönem kelamcılarının “dakiku’l-kelâm” başlığı altında ne türden bilimsel ve felsefi konularla meşgul oldukları ele alınacaktır. Dersin İslâm düşüncesinde bilim ve felsefenin gelişime kelâmcıların yapmış oldukları somut katkıların net bir şekilde görülmesini sağlaması umulmaktadır.

BAŞVURU

Program öncesinde gerekli olan ön okumalar

1. Bulğen, Mehmet, “Klasik Dönem Kelâmında Dakiku’l-Kelâmın Yeri ve Rolü”, İslâm Araştırmaları Dergisi, 2015, sayı: 33, s. 39-72.

2. Heinen, Anton M., “Kelâmcılar ve Matematikçiler Süregelen Neticeleriyle Bir Tartışmanın İzleri”, çeviren: Mehmet Bulğen, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü Dergisi] [MÜİFD], 2012/2, sayı: 43, s. 305-320.

3. Ess, Josef van, "Ebû İshâk en-Nazzâm Örneği Üzerinden Kelâm-Bilim İlişkisi", çeviren Mehmet Bulgen, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2014, sayı: 46, s. 267-286

4. Alnoor Dhanani, "V/XI. Yüzyıl Kelam Fiziğinin Problemleri", KADER, Cilt: 13, Sayı: 2, 2015 Sayfa: 862-885.

5. Sabra, A. I., “Ortaçağ İslâm Kelâmında Bilim ve Felsefe On Dördüncü Yüzyılın Tanıklığı”, çeviren Mehmet Bulğen, Bilal Taşkın, Kelâm Araştırmaları Dergisi, 2016, cilt: XIV, sayı: 2, s. 610-653.

6. et-Tâî, Muhammed Bâsil, Kelâm Kozmolojisinin (Dakîku’l-Kelâm) Bilimsel Değeri, çeviren Mehmet Bulğen, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, sayı: 39, s. 149-162.

Programın Haftalık İzlencesi