İnsanlık Hicaz’dan Bilad-ı Şam’a, Irak-ı Acem’den Horasan’a, Mağrib’ten Endülüs’e, Sind’den Hind’e, Maveraünnehir’den Türkistan’a, Anadolu’dan Rumeli’ye pek çok havza üzerinde tarih içerisinde muhtelif medeniyetler kurmuştur. Bu havzalar üzerinde hüküm süren pek çok hanedanlık gerek kendisinin gerek havzanın gerekse de insanlık tarihinin yazımına farklı yönlerden önemli katkılar sunmuştur. Bu çabalar çerçevesinde ortaya çıkan kaynaklar dönem üzerine çalışan araştırmacılar tarafından bilinmekle birlikte bu havzalara dair çalışma yapmak isteyen ilim insanları tarafından, özellikle alana yeni giren genç tarihçiler ve araştırmacılar için bütünlüklü ve etraflı bir şekilde bilinmemektedir. Bu endişeleri dikkate alan Medeniyet Havzalarında Tarih ve Tarihçilik Projesi’nin odağında tarihçiler, tarih kaynakları ve tarihyazımı bulunmaktadır.
Çalıştayın odağında ve hedefinde şu üç husus vardır: İlk olarak Mağrib Havzası’nda kaleme alınan tarih kaynaklarının kendi dönemi ve sonrası için nasıl bir konum teşkil ettiğinin tartışılması ve metodolojik hususiyetleri ile tanıtılması ve geçmişinden günümüze havzada biriken tarih kaynaklarının ve onları ortaya çıkaran tarihçilerin bütünlüklü bir şekilde değerlendirilmesi hedeflenmektedir. Bu sayede özellikle Mağrib Havzası’ndaki tarihçilik hafızasının gün yüzüne çıkarılması amaçlanmaktadır. İkinci olarak Mağrib Havzası’nda tarihyazıcılığının ne tür süreçlerden geçerek şekillendiğini ortaya çıkarma gayesi bulunmaktadır. Üçüncü olarak ise Mağrib Havzası’nda çağdaş dönemde tarih ilmindeki gelişmeleri, derinleşmeleri, dönüşümleri, genişlemeleri veya farklılaşmaları idrak etmek, tarihin anlamını merkeze alarak modern değişim ve gelişmeler ışığında tarihyazımını ve tarihin geleceğini derinlikli bir şekilde tetkik etmek hedeflenmektedir.
Üç oturumda gerçekleşecek çalıştayın birinci oturumunda ilk dönem Mağrib tarihçiliği ele alınacak. Bu oturumda Ahmet İğdi “Kuzey Afrika’da İbâzî Tarihçiler (IX-XVI. Yüzyıllar)”, Zehra Gözütok Tamdoğan “Merînîler Dönemi (1196-1465) Tarih Kaynakları ve Mağrib Tarihçiliğine Katkısı” ve Esra Keskin “Hafsîler Devleti (1228-1574) Dönemi Kaynakları” başlıklı tebliğlerini sunacaklar.
İkinci oturumda İsa Gökgedik “Abdülvâdîler Dönemi (1235-1550) Tarih Kaynakları ve Tarihyazımı”, Hakan Temir “Sa‘dîler Dönemi (1511-1659) Tarih Kaynakları ve Tarihyazımı” ve Ahmet Gedik “İşgal Dönemi (1830-1962) Tarih Kaynakları ve Tarihyazımı” başlıklı tebliğlerini sunarak gelişim dönemi Mağrib tarihçiliği konusunu işleyecekler.
Üçüncü oturumdaysa Halil Kaya’nın “İşgal Dönemi (1912-1956) Fas Tarihi Kaynakları ve Tarihyazımı”, Abdullah Erdem Taş’ın “19. Yüzyıldan Günümüze Libya Tarih Yazıcılığı: Tarihçiler ve Eserleri” ve Abdülkadir Macit’in “Tarihyazımında Mağrib Mirası: Kapsamlı Bir Analiz” başlıklı tebliğleriyle işgal dönemi Mağrib tarihçiliği konusu işlenmiş Mağrib Havzası tarihi ve tarihçiliği bütüncül bir yaklaşımla ele alınmaya çalışılmış olacaktır.
Medeniyet Havzalarında Tarih ve Tarihçilik Çalıştaylarının beşincisi Mağrib Havzası Çalıştayı 14 Aralık 2024 günü saat 10:00’da İlem Kütüphane Binasında gerçekleşecektir. Programa, ilgi duyan herkes davetlidir.
