İLEM Felsefe Çalışma Merkezi'nin düzenlediği “Sanatçı Düşüncesinin Oluşumu ve Osmanlı’da Sanatçı İmgesi” başlıklı sunumu İskender Erol'un konuşmacı ve Yusuf Ziya Gökçek'in moderatör olarak katılımıyla İLEM'de 28 Nisan 2021 tarihinde gerçekleşti.
Sunumda Erol; Osmanlılının “sanatçı” dendiğinde hatırladığı, hayal ettiği ve söyleyebileceği şeyler, dolayısıyla birer klişe oluşturmak bakımından sanatçı imgesi üzerine yaklaşık bir fikir oluşturmanın hedeflendiğini belirtti. Sunum katılımcıların sorularının cevaplandırılması ile sona erdi.
Sunum özeti:
Bu sunum, bir Osmanlılının “sanatçı” dendiğinde hatırladığı, hayal ettiği ve söyleyebileceği şeyler, dolayısıyla birer klişe oluşturmak bakımından sanatçı imgesi üzerine yaklaşık bir fikir oluşturmayı hedeflemektedir. İmge ile kastedilen sanatçının metinsel tahayyülüdür. Bu metinler XVI.-XVIII. yüzyıllar aralığında oluşan şiir, menkıbe, destan, masal, tezkire, vakayiname, şehrengiz, mimari monografiler ve çeşitli arşiv vesikaları olarak belirlenmiştir. Fakat bunu yapabilmek, yani tarihsel bağlamı yakalayabilmek için bir Osmanlılıya fikir sağladığı kabulüyle Osmanlı öncesinde sanatçı düşüncesinin “oluşum”una ve sanata ilişkin düşüncenin modern önyargılarla perdelenmiş olması riski bakımından Osmanlı sonrası sanatçı düşüncesinin “inşa”sına değinilecektir. “Oluşum” ve “inşa”ya yönelik tespit kaynağını, sanatın bir bilimsel tarih faaliyeti içinde anlaşılmasından önceki bir süreç ile giderek arkeolojik ve antropolojik bir nitelik gösteren sanat tarihinin ulus-devletler içindeki inşa sürecinden almaktadır. Sanat tarihi alanında disipliner faaliyetin kuruluşundan beri Türk sanat düşüncesi literatüründe, sanatçı imgesinin bağlamsal oluşum, gelişim ve sistematik analizine yönelik müstakil bir çalışma yapılmamıştır. Osmanlı’da sanatçının imgesi, dolayısıyla metinsel tahayyülü ve konumu hakkında yapılacak bir analiz ve değerlendirme hem dönemin sanat anlayışının şekillenmesinde ana etkenlerin anlaşılmasına yardımcı olacak hem de Türk sanat tarihi ve düşüncesinin oluşum ve gelişimine ilişkin tarihsel birikimi kendi oluşum mantığı içinde değerlendirme imkânı sağlayacaktır.
