Çalıştayda Hilafet konusunda önemli çalışmalar yapmış isimler yer aldı. İLEM Başkanı Süleyman Güder’in konuşmasıyla başlayan çalıştayda Hilafet, ortaya çıkışından, çağdaş İslam düşüncesindeki kavrayışlara kadar geniş bir perspektifte değerlendirildi.
Süleyman Güder açılış konuşmasında Hilafet konusunda yapılan tartışmalarda iki kısır döngünün tartışmaları kıskacı altına aldığına dikkat çekti. Bu hususların ilkinin Hilafet’in Kureyşîliği ya da Osmanoğullarına ait olup olmadığı tartışmaları, ikincisinin ise Hilafet tartışmalarının genelde nostalji havasında geçmesi olduğunu ifade etti. Güder, dini bir boyutu olmasına rağmen hilafetin, esasında siyasi boyutu ve anlamı olan bir makam olduğunu hatırlattı. Hilafetin, tarihte, geçmişte kalmış bir kurum olarak değerlendirildiğini ve bu sebeple Hilafet’in bugüne dair bir anlamı olup olmadığının gündeme alınamadığını söyleyen Güder konuşmasında “Müslüman dünyanın yaşamış olduğu sorunların kaynaklarından bir tanesi bu makamın yokluğu” olduğunu ifade etti.
Mustafa Fayda’nın başkanlığında gerçekleştirilen birinci oturumda Mustafa Sabri Küçükaşçı “Emeviler ve Hilafet”, Casim Avcı “Abbasiler ve Hilafet”, Hasan Hüseyin Adalıoğlu “Selçuklular ve Hilafet”, Tufan Buzpınar ise “Osmanlı Halifeliği” ele aldı.
Azmi Özcan başkanlığında üç bildirinin yapıldığı ikinci oturumda ise Uğur Demir “Osmanlılar Hilafet Anlayışları ve Bunların Tarihi Seyirleri”, Abdulkadir Macit “Çağdaş İslam Düşüncesinde Hilafet Anlayışları: Muhammed Hamidullah Örneği”, Ali Satan “Hilafetin İlgasını Yeniden Değerlendirmek” başlıklı konuşmalar gerçekleştirildi. Oturumların ardında müzakerelerle devam eden çalıştay katılımcıların değerlendirmeleri ile devam etti.
Müzakereler esnasında tertip heyeti başkanı Ali Satan konuşmasında Hilafetin ilgasında iç dinamikler ve çağdaşlaşmadan ziyade dış dinamikler ve güvenliğin önemli gerekçeler olduğuna dikkat çekti. Ayrıca hilafet konusunda birçok çalışması olan Azmi Özcan ise Cumhuriyet aydınlarının tarihimize ait kavramları Batı literatüründen yola çıkarak ele almaları, hilafetin Hristiyan Papalığı ve ruhani lider anlayışına benzer bir yaklaşımla anlaşılmaya çalışılması gibi bir hataya sebep olduğunu ifade etti.
İLEM, halifeliğin İslam tarihindeki farklı uygulamalarla bize bıraktığı zengin tecrübenin masaya yatırıldığı çalıştayla yeni çalışmalara kapı aralıyor. Çalıştayda ortaya çıkan birikim kitaplaştırılarak ilim dünyasının istifadesine sunulması düşünülmektedir.