Türkiye’de Dini Grupların Değişimi Çalıştayı Gerçekleştirildi

25 Nisan 2018

‘Türkiye’de Dini Grupların Değişimi’ başlıklı çalıştay İlmi Etüdler Derneği (İLEM) Toplum Çalışma Grubu tarafından gerçekleştirildi.

Türkiye’de dini grupların son 30 yılda toplumdaki ve siyasetteki hızlı değişime paralel olarak geçirdiği dönüşümün analiz edilmesi, anlaşılması, gelecekte alabileceği biçimlerin ortaya konulması ve bu alanda belirli politikaların üretilebilmesi amacıyla düzenlenen çalıştaya konunun tarihsel, sosyal ve siyasal boyutları ile ele alınmasını hedefleyen, konu üzerine çalışan uzman akademisyenler katıldı.

Çalıştay, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesinden Mustafa Tekin’in Türkiye’de dini grupların değişimi bağlamında yapılacak çalışmalara olan ihtiyacın öneminden bahsettiği açılış konuşmasıyla başladı.

Açılış konuşmasının ardından çalıştayın dini gruplardaki dönüşüme genel manada değinen sunumların yer aldığı ilk oturumuna geçildi. Bu oturumda Marmara Üniversitesinden Mahmut Hakkı Akın “Türkiye’de Modernleşmesi Karşısında Dini Gruplar” ve Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan Necdet Subaşı “Diyanet ve Örgütlü Dini Yapılar” başlıklı tebliğlerini sundular.

Türkiye modernleşmesi sürecinde dinî cemaatlerin konumları üzerine konuşmasını gerçekleştiren Akın, dini cemaatlerin farklı dönemlerde farklı durumlarda olduklarına da sunumunda yer verdi.

Subaşı ise konuşmasında Anayasal bir kurum olarak varlığını sürdüren Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bugün gelinen noktada gündeme gelen tartışmalar eşliğinde “diğer” grup ve cemaatlerle olan ilişkisinine, bu ilişkisinin dayandığı temellere ve olası kamusal beklentilere değindi.

Çalıştayın öğleden sonraki oturumlarında, konunun daha odaklı şekilde tartışılabilmesi için tebliğ ve müzakereler üç dini grup üzerinden devam etti.

Erciyes Üniversitesi’nden Celalettin Çelik’in “Nurculuktan Post-Nurculuğa: Gülen Cemaatinin Dönüşümü” başlıklı tebliğini sunduğu ikinci oturumda Çelik, Gülen Cemaatinin Nur hareketinden ayrılmasına ve cemaatin kendi içerisindeki dönüşümüne değindi. Çelik ayrıca Gülen Cemaatinin yapısal değişimine, sosyal tabanına, değerlerine, dünya görüşüne, siyasetle ilişkisine değinirken cemaatin faaliyet gösterdiği eğitim, iktisat, medya ve küreselleşme boyutlarındaki yapılanmasından da bahsetti.

Çalıştayın üçüncü oturumunda Mustafa Aydın “Süleyman Tunahan ve Süleymancılık” başlıklı bildirisinde Süleyman Tunahan’ın hayatı ve mücadelesine değindi. Aydın tebliğinde ayrıca Süleymancılığın ortaya çıkışı, tarihsel gelişimi, fikri ve manevi boyutu, örgütsel yapısı, sosyo-ekonomik ve siyasal konumuna da yer verdi.

Çalıştayın son oturumu Süleyman Demirel Üniversitesi’nden Adem Efe’nin “Tarikatten Cemaate Menzil’in Dönüşen Örgütsel ve Sosyal Yapısı” başlıklı tebliği ile gerçekleşti. Efe, İslam dünyasında tasavvufi/dini sosyal hareketler açısından, köklü ve geniş bir kaynak olan Nakşibendîlik geleneğine bağlı olan Menzil cemaatinin değişim alanlarını analiz etti.

Oturumlardan sonra katılımcılar çalıştay kapsamında değerlendirmelerini dile getirdiler. Çalıştayın verimli geçtiğine değinen katılımcılar, çalışmanın Türkiye’deki diğer dini grupları da içine alan, derinlikli, hedef kitle, yapısal dönüşüm ve alan değişimlerinin de birlikte değerlendirilebileceği ikinci çalıştayın düzenlenmesinin alana daha nitelikli çalışmalar kazandıracağını belirttiler.