GELENEĞİN BİRİKİMİNDEN YENİ BİR DÜŞÜNCENİN İNŞASINA...

Türkiye’deki modern dönem öncesi ilmi mirasımıza dair (b)ilgi eksikliği vahim durumdadır. Bu sebeple, günümüz İslam dünyasının düşünce tarihi tasavvuru eksikliklerle maluldür ve bu da zihni kopukluğa sebep olmuştur. Kültürel birikimimize dair fikri takibi de zorlaştıran bu kopukluk hiç şüphesiz zihin haritamızı belirleyen kavram dünyamızda da kendini göstermektedir. Klasik dünyayı şekillendiren ilim geleneğinin keşfi, ihyası, günümüze aktartılması ve modern dönemdeki tartışmalarla irtibatlandırılması önemlidir. Bunu yaparken de onun kendine has kavram dünyasıyla irtibatlı hareket etmek ve tartışmalardaki süreklilikleri ve kırılmaları ortaya koymak gereklidir. Bunun için diğer disiplinlerle birlikte “Siyaset Düşüncesi” kapsamında yapılacak çalışmaların önemi günden güne artmaktadır. Söz konusu bu bilimin altı disiplini olan “İslam Siyaset Düşüncesi” olunca önemi çok daha ehemmiyetli olmaktadır.

Kısa bir araştırma neticesinde görüleceği gibi Türkiye’de İslam Siyaset Düşüncesi üzerine yazılan ve farklı yönleriyle ele alınan bir konu olmasına rağmen bu düşüncenin farklı açılardan üretildiği, tartışıldığı ve bir anlamda yeniden günümüze aktarıldığı çalışmalar sınırlı kalmıştır. Alanın daha geniş ve kapsamlı konuları içerdiği inancından hareket eden proje siyasetin farklı alanlarını tartışmaya açacaktır. Bugünü anlamak, geleceğe yön vermek maksadıyla İslam ilim geleneğiyle irtibat kurmayı önemseyen İlmi Etüdler Derneği (İLEM) 20 yılı aşkın bir süredir yukarıda zikredilen bakış açısıyla çalışmalarını sürdürmektedir.

Hazırlık çalışmalarına 2016 yılında başlanan İLEM İslam Siyaset Düşüncesi Projesi ile İslam siyaset düşüncesinin modern ile klasik dönemleri arasındaki sürekliliğin sağlanmasına katkı sağlamayı hedeflemektedir. Bu bağlamda, İslam’ın modern öncesi dönemde tartışılan meselelerinin yeniden kazanılarak gündem haline getirilmesi ve dönemin kavramlarının süreklilik sağlanacak şekilde yeniden yorumlanması projenin temel amaçları arasındadır. Bahsedilen süreklilik ve fikri takip proje kapsamında birkaç bileşen üzerinden yapılmaktadır. Projenin ilk etabı tamamlanmış ve ikinci etabı 2020 yılında tekrardan başlamıştır.

Proje; siyaset alanında telif edilmiş olan eserlerin önceden belirlenmiş parametreler dâhilinde ortaya konularak nitelikli ilmi çalışmaların yapılmasına imkan sağlanmasını amaçlanmaktır. Türkiye’de İslam Siyaset Düşüncesi üzerine çokça yazılan ve farklı yönleriyle konuşulan bir konu olmasına rağmen bu düşüncenin üretildiği, tartışıldığı ve bir anlamda kayıt altına alındığı eserler nadir olarak ele alınmıştır. Bu kapsamda tamamlanan kataloglama çalışması alandaki önemli boşluğu doldurmayı hedeflemektedir. Bu eserlerin incelenmesi Türkiye’de İslam Siyaset Düşüncesi bağlamında tartışılan konuları, kavramları ve kişileri derli toplu bir şekilde ortaya çıkaracağı gibi, bu alana dair düşüncenin gelişim ve seyrini ortaya koyması anlamında da önemli kapıları aralayacaktır. Proje bağlamında yapılacak çalışmalarla birlikte Türkiye’de ve dünyada İslam Siyaset Düşüncesinin mecra bulduğu ve mecra açtığı eserler incelenmiş olacak ve yeni eserler telif edilecektir.

Proje kapsamında yapılacak çok yönlü-boyutlu çalışmalarla siyaset alandaki önemli bir boşluğu doldurulması hedeflenmektedir. Bu ve benzeri çalışmalarla günümüz aydın ve akademisyenler tarafından nüfuz edilmesi zor mesele ve metinler artık ulaşılabilir hâle gelmesi; İslam Siyaset Düşüncesini derinlemesine işleyen eserler kaleme alma imkânının oluşması beklenmektedir. Böylece projeyle, bir yandan mevcut çağdaş düşünce gündemi, diğer yandan klasikler listesi üzerinde esaslı çalışmaların vücut bulması öngörülmektedir.

Yine proje kapsamında yapılacak seminerler, atölyeler, yuvarlak masa toplantıları ve telif eserlerle birlikte İslam siyaset düşüncesine dair tematik bir okuma yapılacaktır. Bu çalışmalar, İslam Siyaset Düşüncesini anlama çabalarına önemli açılımlar getireceği düşünülmektedir.

Fikri takipte geçmişe müracaat etme gibi bir yöntem geliştirilmediğinden ötürü anakronik vakalarla karşı karşıya kalmaktayız. Bu durum entelektüel mirasımızı yüzüstü bırakmak kadar ciddi sorunları bünyesinde barındırmaktadır. Proje kapsamında Kataloglama, Telif, Akademik Destek, İlmi Toplantılar (Konferanslar, Yuvarlak Masa Toplantıları ve Çalıştaylar vd.) ve uluslararası katılımlı Sempozyum yapılmaktadır ve yapılmaya devam edecektir.

Kataloglama ile; İslam Siyaset Düşüncesi alanında Miladi 7. yüzyıl ila 20. yüzyıl arasında ortaya konan eserlerin bütün dünya kütüphanelerinde bulunan yazmalarının kataloglaması hedeflenmektedir. Bu proje içerisinde genel olarak “İslam Siyaset Düşüncesi”nin tamamını kapsayan bir çalışma alanı olmakla beraber; projede ilk etapta belirlenen yüzyıllar ve eserlerle ilgili çalışmalara ağırlık verilmiştir.

Proje kapsamında yapılacak ilmi toplantılar ile; siyaset alanında kavram, mevzu ve meseleler çerçevesinde müzakereler yapmak suretiyle, mezkur disiplin içerisinde ortak bir düşünme ve üretimin tesis edilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda alanında uzmanların katıldığı yuvarlak masa toplantıları, çalıştay ve konferans serileri ve diğer akademik toplantıların tertip edilmesi planlanmaktadır. Ayrıca, proje kapsamında yapılacak ilmi toplantıların tamamına yakınında çıktı olarak bir eser ortaya konması hedeflenmektedir. Bunun dışında sınırlı sayıda da olsa belli konularla ilgili telif eser siparişi verilmesi hedeflenmektedir.

Son olarak yapılması planlanan Akademik Destek ile; İslam Siyaset Düşüncesi alanında çalışmalar yapmak isteyen araştırmacılar teşvik edilerek, alanda uzman kişilerin yetişmesi planlanmaktadır. Böylelikle, İslam Siyaset Düşüncesinde dair şahıs, mefhum, mesele, müessese, dönem vb. boyutlarıyla alanda uzman genç araştırmacıların yetişmesi hedeflenmektedir.

Proje, tüm bileşenleriyle birlikte ele alındığında İslam Siyaset Düşüncesi açısından Türkiye’de ilk olma özelliğini taşımaktadır.