GELENEĞİN BİRİKİMİNDEN YENİ BİR DÜŞÜNCENİN İNŞASINA...

Hakkında

İLEM, bugüne kadar gerçekleştirdiği projeler ile düşünce tarihine dair ufkumuzu genişletmeyi ve alandaki çalışmalara yeni bir perspektif katmayı amaçlamıştır. Klasik ve erken dönemlere ilişkin yürüttüğü projeler sayesinde geçmişle gelecek arasında kesintisiz, dinamik ve bütüncül bir köprü kurmuştur. Yürütmüş olduğu projeler düşünce tarihi yazımında yeni bir temellendirme ve bağlam oluşturma imkânı sunmaktadır. Güncele dair kişi, kavram, olay ve olguları yorumlama süreçlerinde geçmiş projelerde ortaya çıkarmış olduğu bilgi ve birikim aracılığıyla iddiasını daha net bir şekilde ifade etme fırsatına sahip olacaktır.

Türk Düşüncesi Araştırmaları Programı, son iki yüzyıllık süreçte Türkiye’de gelişen düşünce hareketlerini ve bu hareketleri temsil eden yazarlar, şairler, eserler, dergiler, gazeteler, dernekler, siyasi partiler, önemli olaylarla ilgili bilgi birikimini konu edinir. Osmanlıcılık, Türkçülük, İslamcılık, Batıcılık, Anadoluculuk, Milliyetçilik, Kemalizm, Sosyalizm, Liberalizm, Muhafazakarlık gibi siyasi düşüncelerle ilgili dersler, sempozyumlar, dijital platformlar, yayınlar ve saha araştırmaları gibi somut çıktılar üretmek programın öncelikli amaçları arasındadır. Genel çalışmaların yanı sıra dönem, isim, eser ya da olay sınırlarında odak konularda dersler, çalıştaylar, seminerler, yayınlar, konferanslar gibi faaliyetlerin yanı sıra lisansüstü çalışmaların teşvik edilmesi de hedeflenmektedir.

Türk düşüncesinde farklı akımları derinlemesine araştırmak yerine yerleşik ideolojik kurgularla kendi konumuna göre değerlendirmek daha yaygın bir eğilimdir. Hangi taraf kaynaklı olursa olsun bu eğilim, akademik ve bilimsel çalışmalar yapılması önünde önemli bir engeldir. TÜDAP bünyesinde gerçekleşecek araştırmalar ve çalışmalar, belli ideolojik konumlanmaları meşrulaştırmak amacıyla değil akademik ve bilimsel kaygılarla gerçekleştirilecektir.

Program ile Hedeflenen ve Beklenen Sonuçlar

• Türk düşüncesinin çok yönlülüğünün yanı sıra siyasi, iktisadi, sosyolojik sınırlılıklarının çalışılması gerekmektedir.
• Türk düşüncesi alanı, bir yönüyle tarih yazımı ve metodoloji sorunuyla doğrudan ilgilidir. Bu konuda sağ ya da sol dünya görüşüne bağlı kurgusal, teori ve ideoloji güdümlü yaklaşımların ötesinde geniş bir sosyal bilim perspektifinin geliştirilmesi ihtiyacı açıkça ortadadır.
• Türk düşüncesi, Türk modernleşmesi ve siyasi süreçlerden bağımsız değildir. Bu nedenle alan okumalarının ideolojik vurguları çokça öne çıkmaktadır. Farklı katkıların alanı zenginleştirmesi beklenmektedir.
• Bu alan, odak çalışmaların yapılması açısından zengin bir birikim sunmaktadır. Bu birikimin, özellikle yakın tarih alanındaki çalışmalarla öne çıkarılması bir ihtiyaçtır.
• Program oluştuktan sonra lisans ve lisansüstü öğrencilerin yanı sıra akademisyenler ve diğer ilgililer de program çıktılarından faydalanabilir. Türk düşüncesi alanı bir yandan akademik ve entelektüel bir yöne sahipken diğer yönden popüler bir yöne de sahiptir. Bu anlamda yapılan çalışmaların kamuoyunda dikkat çekme potansiyeli yüksektir.
• Programın ilk yıl dersler, çalıştaylar, kısa süreli ve odaklı proje çalışmalarıyla başlayıp daha uzun süreli ve kalıcı etkisi yüksek proje çalışmalarına dönüşecek şekilde bir seyir izlemesi hedeflenmektedir.
• Program çalışmaları, bilgi birikimini ortaya koymanın yanında yayın faaliyetlerini de kapsamaktadır.

Gerçekleşmekte Olan Alt Proje

• Millî Görüş Hareketinin Tarihsel ve Toplumsal Kaynakları

Milli Görüş Hareketinin tarihi genelde Necmettin Erbakan’ın 1969 seçimlerinde bağımsız adaylığı ile başlatılmaktadır. Ancak hareketin fikrî ve siyasi temelleri Türkiye’nin tarihsel değişimine gitmektedir. Tarihsel süreçte pek çok isim, dergi, parti, dernek Milli Görüş Hareketinin oluşumuna ve gelişimine bir şekilde katkıda bulunmuştur. Milli Görüş’ün dini referanslı bir siyasi hareket olması, ayrıca Türkiye’de din ve laiklik siyasetinin oluşturduğu gerilime ve dini gruplar başta olmak üzere toplumun mütedeyyin kesiminin toplumsal kaynaklarını göz önünde bulundurmayı gerektirmektedir. Bu siyasi hareket, Türkiye’nin tarihsel ve toplumsal değişiminin bir ürünü olduğu kadar üreteni haline de gelmiştir. Gelişmesi, kırılmaları, bölünmeleri vb. pek çok gelişme tarihsel ve sosyolojik bir gerçeklik sınırlarında anlaşılabilir. Bu çalışmada Millî Görüş Hareketinin tarihsel ve sosyolojik kaynakları, imkanları, sınırları düşünce tarihi açısından tespit edilmeye çalışılacaktır.